સ્વામી વિવેકાનંદનું શિકાગોનું ભાષણ: યુવાનો માટે પ્રેરણાના સ્ત્રોત અને એક આદર્શ વ્યક્તિત્વ સ્વામી વિવેકાનંદ તેમના ગતિશીલ વિચારો અને આદર્શો માટે જાણીતા છે. ખરા અર્થમાં તેઓ આધુનિક માનવીના આદર્શ પ્રતિનિધિ હતા. ખાસ કરીને ભારતીય યુવાનો માટે, તેમનાથી વધુ સારો ભારતીય પુનરુજ્જીવનનો બીજો કોઈ નેતા હોઈ શકે નહીં.
12 જાન્યુઆરી, 1863ના રોજ કોલકાતામાં જન્મેલા સ્વામી વિવેકાનંદે તેમના 39 વર્ષના ટૂંકા જીવનકાળમાં પોતાના અલૌકિક વિચારોનો એવો અમૂલ્ય ખજાનો સમગ્ર વિશ્વને સોંપ્યો, જે આવનારી ઘણી સદીઓ સુધી સમગ્ર માનવજાતને માર્ગદર્શન આપતો રહેશે. તેઓ એવા મહાન વ્યક્તિત્વ હતા, જેમની શક્તિશાળી વાણી હંમેશા યુવાનો માટે પ્રેરણા સ્ત્રોત બની રહેતી હતી. તેઓ હંમેશા દેશને મજબૂત કરવા અને વિકાસના માર્ગ પર લઈ જવા માટે યુવા શક્તિમાં વિશ્વાસ રાખતા હતા. વાસ્તવમાં તેને યુવાનો પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ હતી.
11 સપ્ટેમ્બર 1893ના રોજ શિકાગોમાં વિશ્વ ધર્મ પરિષદમાં સ્વામી વિવેકાનંદે હિંદુ ધર્મ પર તેમનું પ્રેરણાદાયી ભાષણ ‘મારા અમેરિકન ભાઈઓ અને બહેનો’ સાથે શરૂ કર્યું ત્યારે લાંબા સમય સુધી તાળીઓનો ગડગડાટ ચાલુ રહ્યો. એ ભાષણ દ્વારા તેમણે ભારતીય આધ્યાત્મિકતાનો સંદેશ સમગ્ર વિશ્વમાં ફેલાવ્યો. વિદેશી મીડિયા અને વક્તાઓ દ્વારા પણ સ્વામીજીને ધર્મ સંસદમાં સૌથી મહાન વ્યક્તિત્વ અને દૈવી શક્તિવાળા સૌથી લોકપ્રિય વક્તા તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે પણ સ્વામી વિવેકાનંદની ચર્ચા થાય છે ત્યારે 1893માં અમેરિકાના શિકાગોમાં ધર્મ સંસદમાં આપેલા તેમના શક્તિશાળી ભાષણની ચર્ચા ચોક્કસ થાય છે. એ શક્તિશાળી ભાષણને યાદગાર બનાવી રાખવા અને એ ભાષણ દ્વારા યુવાનોને ઉર્જાવાન રાખવા દર વર્ષે 11 સપ્ટેમ્બરને ‘શિકાગો વકતૃત્વ દિવસ’ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. સ્વામી વિવેકાનંદનું એવું અદભૂત વ્યક્તિત્વ હતું કે જ્યારે તેઓ સ્ટેજ પાસેથી પસાર થયા ત્યારે પણ તાળીઓના ગડગડાટ થઈ રહ્યા હતા.
યુવાનોની અહંકારી ભાવનાને નષ્ટ કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે સ્વામી વિવેકાનંદે તેમના એક ભાષણમાં કહ્યું હતું કે જો તમે પોતે નેતા બનીને ઊભા રહેશો તો કોઈ તમારી મદદ માટે આગળ નહીં આવે. તેથી, જો તમારે સફળ થવું હોય તો પહેલા તમારા અહંકારનો નાશ કરો. તેમણે કહ્યું કે મારા ભવિષ્યની આશાઓ યુવાનોના ચારિત્ર્ય, બુદ્ધિમત્તા, બીજાની સેવામાં બધાના બલિદાન અને આજ્ઞાપાલન પર નિર્ભર છે, પોતાનું અને મોટાભાગે દેશનું ભલું કરે છે.
યુવા શક્તિને આહવાન કરતા સ્વામી વિવેકાનંદે ઘણા મૂળભૂત મંત્રો આપ્યા, જે દેશના યુવાનો માટે હંમેશા પ્રેરણા સ્ત્રોત બની રહેશે. તેમણે કહ્યું, “બ્રહ્માંડની તમામ શક્તિઓ પહેલેથી જ આપણી છે. આપણે જ છીએ જે આપણી આંખો પર હાથ મૂકીને રડીએ છીએ કે કેટલું અંધારું છે. મને યુવા પેઢીમાં વિશ્વાસ છે, મારા કાર્યકરો આધુનિક પેઢીમાંથી આવશે. ડરથી ભાગશો નહીં, ડરનો સામનો કરો. આ જીવન અલ્પજીવી છે, સંસારની વિલાસ ક્ષણિક છે પણ જે બીજા માટે જીવે છે તે સાચા અર્થમાં જીવે છે. તમે જે પણ કામ કરો છો, તે પૂરી મહેનતથી કરો. દિવસમાં એકવાર તમારી સાથે વાત કરો, નહીં તો તમે વિશ્વની શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિને મળવાનું ચૂકી જશો. સર્વોચ્ચ આદર્શ પસંદ કરો અને તે પ્રમાણે તમારું જીવન જીવો. સમુદ્ર તરફ જુઓ, મોજાઓ તરફ નહીં. સમજો કે તમે મહાન છો અને તમે મહાન બનશો. કામ, કામ, કામ, આ તમારા જીવનનું લક્ષ્ય હોવું જોઈએ. પૈસા મેળવવા માટે સખત સંઘર્ષ કરો પરંતુ તેની સાથે જોડાઓ નહીં. જે કોઈ ગરીબ, નિર્બળ અને માંદામાં શિવને જુએ છે તે સાચા અર્થમાં શિવની પૂજા કરે છે. પૃથ્વીને વીરોનો આનંદ મળે છે, આ અચૂક સત્ય છે, માટે વીર બનો અને હંમેશા કહો કે મને કોઈ ડર નથી. મૃત્યુ નિશ્ચિત છે, સારા હેતુ માટે મૃત્યુ પામવું શ્રેષ્ઠ છે. થોડાક સાચા, પ્રામાણિક અને મહેનતુ પુરૂષો અને સ્ત્રીઓ એક વર્ષમાં એક સદી કરતા વધુ કામ કરી શકે છે. વિશ્વ એક અખાડો છે, જ્યાં આપણે આપણી જાતને મજબૂત કરવા આવીએ છીએ.
યુવા શક્તિને આહ્વાન કરતી વખતે સ્વામીજીએ એક મંત્ર આપ્યો હતો, ‘ઉત્તિષ્ઠત જાગ્રત પ્રપ્ય વરાણીબોધત’ એટલે કે ‘જાગો, જાગો અને જ્યાં સુધી લક્ષ્ય પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી રોકશો નહીં.’ એવો અમૂલ્ય મૂળભૂત મંત્ર આપનાર સ્વામી વિવેકાનંદ હંમેશા સાથે. તેમના ક્રાંતિકારી અને તેજસ્વી વિચારોથી તેમણે યુવા પેઢીને ઉત્સાહિત કરવાનું, તેમનામાં નવી શક્તિ અને ચેતના જગાડવાનું અને હકારાત્મકતા ફેલાવવાનું કામ કર્યું. તેમણે કહ્યું કે મોટાભાગના લોકો ઘેટાંના ટોળા જેવા છે.
જો સામેનું ઘેટું ખાડામાં પડે તો પાછળના બધાં ઘેટાં પણ તેમાં પડી જાય. એ જ રીતે જ્યારે સમાજનો આગેવાન કંઈક કહે છે ત્યારે અન્ય લોકો પણ તેનું અનુકરણ કરવા લાગે છે પરંતુ તેઓ શું કરી રહ્યા છે તેનો વિચાર કરતા નથી. જ્યારે આ દુન્યવી વસ્તુઓ માણસને નકામી લાગવા માંડે છે, ત્યારે તે વિચારે છે કે તે તેની વૃત્તિના હાથમાં રમકડું બની ગયો છે અને તે સમયે તે રમકડું બનીને ગેરમાર્ગે ન દોરવા માંગે છે કારણ કે આ ગુલામી છે. સ્વામીજીએ 1 મે 1897ના રોજ કલકત્તામાં રામકૃષ્ણ મિશન અને 9 ડિસેમ્બર 1898ના રોજ કલકત્તા નજીક ગંગા નદીના કિનારે બેલુરમાં રામકૃષ્ણ મઠની સ્થાપના કરી. એ જ રામકૃષ્ણ મઠમાં, 4 જુલાઈ, 1902 ના રોજ, તેમણે ધ્યાનસ્થ અવસ્થામાં મહાસમાધિ પ્રાપ્ત કરી અને શાશ્વત ઊંઘમાં લીન થઈ ગયા.
આ પણ વાંચો:- National Youth Day 2023
