Rose Cultivation ( ગુલાબની ખેતી): ભારતમાં ઘણા પ્રકારના રંગબેરંગી ફૂલોની ખેતી કરવામાં આવે છે, જેમ કે કમળ, મેરીગોલ્ડ, લીલી, સૂર્યમુખી અને હિબિસ્કસ વગેરે. આ ફૂલોમાં ગુલાબ એક એવું ફૂલ છે, જે લોકોને ખૂબ ગમે છે, મોટાભાગના લોકો તેના રંગથી પ્રભાવિત થાય છે. ગુલાબ ઘણા રંગોના હોય છે. ગુલાબનું મૂળ એશિયા માનવામાં આવે છે. ગ્રીનહાઉસમાં ખેતી વધુ પ્રખ્યાત છે અને ગ્રીનહાઉસ દ્વારા ગુલાબની ખેતી કરવાથી તેના ફૂલોની ગુણવત્તા ખુલ્લા મેદાનની ખેતી કરતાં વધુ સારી છે. ગુલાબના પાનમાંથી અનેક પ્રકારની દવાઓ બનાવવામાં આવે છે. જેના કારણે તણાવ અને ચામડીના રોગો દૂર થાય છે. ગુલાબની ઘણી પ્રજાતિઓ યુરોપ, અમેરિકા અને આફ્રિકામાંથી પણ છે. ગુલાબ રંગ અને આકારમાં અલગ દેખાય છે.
ગુલાબને તમામ ફૂલોનો રાજા કહેવામાં આવે છે. ફૂલોનો ઉપયોગ કોઈપણ કાર્યક્રમમાં કે સ્વાગતમાં સૌ પ્રથમ જોવા મળે છે. જો કે, ઘરોમાં યોજાતા નાના કાર્યક્રમોમાં પણ ફૂલોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ રીતે બજારોમાં પણ ફૂલોની માંગ વધુ છે. ગુલાબના ફૂલ સૌથી વધુ પસંદ કરવામાં આવે છે. લગ્નોમાં તેની માંગ વધુ બને છે. આજકાલ દરેક જગ્યાએ ગુલાબના ફૂલનો ઉપયોગ થાય છે. ગુલાબનો રંગ ગુલાબી હોય છે, જોકે ગુલાબી ફૂલો ઘણી વખત જોવા મળે છે અને પીળા, સફેદ, કેસરી, લાલ, કાળો, વાદળી વગેરે ફૂલો પણ હવે જોવા મળે છે. ગુલાબના ફૂલને ફૂલોનું પ્રતીક કહેવામાં આવે છે. ગુલાબનો ઉપયોગ ગુલાબજળ, અત્તર, ગુલકંદ અને અન્ય ઘણી ઔષધીય તૈયારીઓ બનાવવા માટે પણ થાય છે.
ગુલાબની સુંદરતાને કારણે, ઘણા લોકો તેને તેમની પાસે રાખવાનું પસંદ કરે છે, તેનો ઉપયોગ ઔષધીય કાર્યોમાં પણ થાય છે. માનવ જીવનમાં ગુલાબનું ખૂબ મહત્વ છે. જો તમે પણ ગુલાબની ખેતી કરવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો આજે અમે તમને તેની ખેતી વિશે સંપૂર્ણ માહિતી આપીશું.
ગુલાબની ખેતી માટે અનુકૂળ આબોહવા અને તાપમાન
ગુલાબની ખેતી સમશીતોષ્ણ વાતાવરણમાં વધુ ઉપજ આપે છે. તેને ખૂબ ગરમ આબોહવાની જરૂર નથી. ઠંડા વાતાવરણમાં તેની ખેતી સારી ઉપજ આપે છે. ભારતમાં લગભગ તમામ રાજ્યોમાં ગુલાબની ખેતી થાય છે. ગુલાબની ખેતી ગ્રીનહાઉસ અને પોલીહાઉસમાં આખું વર્ષ કરવામાં આવે છે.
ગુલાબની ખેતી માટે મહત્તમ 30 ડિગ્રી અને લઘુત્તમ 15 ડિગ્રી તાપમાન યોગ્ય માનવામાં આવે છે, તેની ખેતી ખૂબ ઠંડા પ્રદેશોમાં કરી શકાતી નથી, કારણ કે તેની ખેતી માટે સામાન્ય તાપમાનની જરૂર પડે છે. પરંતુ ભારતના કેટલાક ઉત્તરીય પ્રદેશોમાં શિયાળાની ઋતુમાં તેની ખેતી કરી શકાય છે. અને ઉનાળાની ઋતુમાં જોરદાર પવન હોય છે જેના કારણે ગુલાબની ખેતીને નુકસાન થાય છે. એટલા માટે ભારતમાં ગુલાબની ખેતી શિયાળાની ઋતુમાં થવી જોઈએ. રાજસ્થાન જેવા વિસ્તારોમાં તેની ખેતી કરી શકાતી નથી.
ગુલાબની ખેતી માટે યોગ્ય જમીન
સારી ડ્રેનેજવાળી ચીકણી જમીનમાં તેની ખેતી કરવામાં આવે છે. તેની જમીનનું તાપમાન 6 થી 8 ગણવામાં આવે છે. આ ખેતી પાણી ભરાયેલી જમીનમાં કરી શકાતી નથી. કાર્બનિક તત્વોથી સમૃદ્ધ જમીન ગુલાબની ખેતી માટે સારું ઉત્પાદન આપે છે. ગુલાબના છોડ રેતાળ લોમ જમીનમાં સારી રીતે ઉગે છે જેમાં કાર્બનિક પદાર્થોનું પ્રમાણ વધુ હોય છે.
ગુલાબની ખેતી માટે યોગ્ય પિયત
આજકાલ સિંચાઈની ઘણી પદ્ધતિઓ અપનાવવામાં આવી છે અને તેનો ઉપયોગ પાક પર પણ વધવા લાગ્યો છે. ગુલાબના છોડ માટે ટપક અને છંટકાવ સિંચાઈ વધુ યોગ્ય છે. ગુલાબના છોડને દર 2 દિવસે સિંચાઈની જરૂર પડે છે. ગુલાબના છોડને ખેતરમાં રોપ્યા પછી તરત જ પિયત આપવું જોઈએ, ત્યારબાદ થોડા દિવસો માટે દરરોજ બે દિવસમાં એકવાર વાવેતર કરવું જોઈએ.
ગુલાબના છોડની તૈયારી
ગુલાબના છોડની તૈયારીની પદ્ધતિને ટી-બોન્ડિંગ કહેવામાં આવે છે, આ પદ્ધતિથી તૈયાર કરાયેલ છોડ જૂન-જુલાઈ મહિનામાં વાવવામાં આવે છે. સૌપ્રથમ પથારી બનાવો, પછી ગુલાબના કટકા પથારીમાં 15 થી 16 સે.મી.ના અંતરે રોપવા જોઈએ. પોલીથીન સાથે સારી ગુણવત્તાની કટીંગ બાંધવી જોઈએ અને પોલીથીનમાં ખાતર મિશ્રિત માટી નાખવી જોઈએ. થોડા દિવસો પછી, તેમાંથી ટ્વિગ્સ બહાર આવે છે. તે પછી તમે છોડને ખેતરમાં રોપવા માટે તૈયાર કરી શકો છો.
આ પણ જુઓ:- લીચીની ખેતી કરતાં ખેડૂતો કેવી રીતે ખર્ચા ઘટાડી વધારે ઉત્પાદન લઈ શકે
ગુલાબની ખેતી માટે ખેતરની તૈયારી
ગુલાબની ખેતી માટે ખેતરમાં ઊંડી ખેડાણ કરવી જોઈએ, ત્યારબાદ ખેતરની જમીનમાં ખાતરની શક્તિ વધારવી જોઈએ. જમીનની ફળદ્રુપતા વધારવા માટે તમે ખેતરમાં ગાયના છાણનું ખાતર નાખી શકો છો, તે સિવાય રાસાયણિક ખાતરનો પણ ઉપયોગ કરી શકાય છે. ત્યાર બાદ ખેતરની જમીનને સારી રીતે ખેડીને ફળદ્રુપ બનાવવી જોઈએ. કોઈપણ પાકની વાવણી કરતા પહેલા ખેતરમાં ઊંડી અને સારી ખેડાણ કરવી જરૂરી છે. ત્યાર બાદ ખેતરમાં પથારી તૈયાર કરવામાં આવે છે.
ગુલાબના રોપા રોપવા અને યોગ્ય સમય
ગુલાબના છોડને જમીનથી 15 સેમી ઉપર વાવવા જોઈએ, નોંધ કરો કે છોડ રોપતી વખતે છોડમાં લપેટી પોલીથીન કાઢીને ખેતરની જમીનમાં સારી રીતે દાટી દેવી જોઈએ. એ જ રીતે છોડના તમામ કટીંગ પથારીમાં રોપવા જોઈએ. રોપાઓ રોપ્યા પછી તરત જ પાણી આપવું જોઈએ.
કોઈપણ પાકની સારી ઉપજ માટે, પ્રથમ તે છોડને ખેતરમાં રોપવો જરૂરી છે. જો છોડ યોગ્ય સમયે ન વાવવામાં આવે તો પાકની ઉપજને ઘણી અસર થાય છે. તેની ખેતી માટે યોગ્ય સમય ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.ગુલાબના ફૂલોની દરેક જગ્યાએ માંગ છે. એપ્રિલ અને મે મહિનામાં નાના ફૂલો તૈયાર કરવા જોઈએ. અને મોટા છોડ ઓગસ્ટ અને સપ્ટેમ્બર સુધી વાવવા જોઈએ. આ ફૂલો સારા પ્રસંગે તૈયાર થાય છે, જેના કારણે તેની કિંમત વધારે હોય છે.
ગુલાબ માટે નીંદણ નિયંત્રણ
ફૂલોના સારા ઉત્પાદન માટે ખેતરમાં નીંદણનો નાશ કરવો જરૂરી છે. નીંદણનો નાશ કરવાની બે રીત છે, એક કુદરતી પદ્ધતિ અને બીજી રાસાયણિક પદ્ધતિ.ગુલાબની ખેતીમાં કુદરતી પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ થાય છે. ખેતરમાં નીંદણ અને નિંદામણ કુદરતી રીતે કરવું જોઈએ, પાકને નિંદામણ કરવાથી નવી શાખાઓ બને છે. આ કારણે છોડના મૂળ સુધી હવા પણ સારી રીતે પહોંચે છે. અને છોડ પણ વધે છે અને સારી ઉપજ આપે છે.
ગુલાબની સુધારેલી જાતો
કોઈપણ પાકની વાવણી કરતા પહેલા, જાતોની પસંદગી કરવી જરૂરી છે કારણ કે તે આબોહવા અનુસાર વિવિધ સ્થળોએ ઉગાડવામાં આવે છે. દેશમાં ગુલાબની વિવિધ જાતો ઉગાડવામાં આવે છે. સમગ્ર વિશ્વમાં ગુલાબની 20 હજાર જાતો જોવા મળે છે. અમે તમને અદ્યતન જાતો વિશે સંપૂર્ણ માહિતી આપી છે જે નીચે મુજબ છે.
વર્ણસંકર ચાનો છોડ
આ જાત ઓછા સમયમાં ઉચ્ચ ઉપજ આપે છે. આ જાત એક હેક્ટર વિસ્તારમાં ઉચ્ચ ઉપજ આપે છે. આ જાત રોપ્યાના 2 મહિના પછી ફૂલ આવવાનું શરૂ કરે છે. આ જાતના ફૂલો ડાળીઓ પર નીકળે છે.આ જાતમાં અન્ય જાતોનો સમાવેશ થાય છે -ડૉ. બેન્જામિન પાલ, ડો.હોમી ભાભા, ચિત્વન, ચાંદબંદિકાલી, ગુલઝાર, મિલિંદ, મૃણાલિની, રક્તગંધા, સોમા વગેરે.
ક્લેંગબિંગ અને રેમ્બલિંગ રોઝ
ગુલાબની આ વિવિધતા એક લતા જેવી છે, જે દિવાલ પર માઉન્ટ થયેલ છે. તે ઉપરની તરફ વધીને વધે છે. આ વિવિધતા વર્ષમાં એકવાર ફૂલો આવે છે. તેથી જ તેમને કોઈ આધારની જરૂર નથી. આ વિવિધતામાં ઘણી જાતો પણ જોવા મળે છે – એવરગ્રીન, સમર સ્નો, માર્શલ નીલ, દિલ્હી વ્હાઇટ પર્લ, ગોલ્ડન શાવર, કોકટેલ, રોયલ ગોલ્ડ, એલ્વેટાઇન, એક્સેલસા અને ડોરોથી પાર્કિન્સ વગેરે.
પોલિઆન્થા (પોલિયંથા રોઝ)
આ વેરાયટીમાં ફૂલો વધુ અને લાંબા સમય સુધી આવે છે અને આ વેરાયટી ઘરોમાં સજાવટ માટે વધુ વાવવામાં આવે છે, તેની પણ ઘણી જાતો છે – સ્વાતિ, ઇકો, અંજની મુખ્ય જાતો છે.
ગ્રાન્ડિફ્લોરા ગુલાબ
આ વિવિધતાને સ્મોલ સ્ટેમ રોઝ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ છોડ એક ચોરસ મીટરમાં દર વર્ષે 350 થી 400 ફૂલો આપે છે. આ જાતની ખેતી મોટા પાયે થાય છે. આ જાતની બે જાતો છે, ફ્લોરીબુન્ડા અને હાઇબ્રિડ. તેનો ઉપયોગ મોટી માત્રામાં થાય છે.
ટી ગુલાબ
આ પ્રકારના ગુલાબની પાંખડીઓ મોતી અને પાંદડા છે. આ વિવિધતા ઝડપથી વિકાસ પામે છે. તેનું મૂળ ચીનમાં હોવાનું માનવામાં આવે છે. તેની બે જાતો છે – એલેક્ઝાન્ડર, ધ બ્રિજ.
આ જુઓ:- તમાકુની ખેતી વિશે સંપૂર્ણ માહિતી: સુધારેલી જાતો અને ઉપજ
ગુલાબના છોડના રોગો અને નિવારક પગલાં
મેલીબગ જંતુ રોગ
આ રોગ છોડના પાંદડાના નીચેના ભાગમાં રસ ચૂસીને છોડને નુકસાન પહોંચાડે છે, જે તેની ઉપજ ઘટાડે છે. અને તેની ગુણવત્તા પર પણ ઘણી અસર થાય છે. પછી છોડ મરી જાય છે
નિવારણ
આ રોગને રોકવા માટે, છોડ પર યોગ્ય માત્રામાં બૂપ્રોફેઝીન 25 એસસીનો છંટકાવ કરવો જોઈએ.
બેક્ટેરિયલ અને ફંગલ રોગો
આ રોગ છોડ અને ફૂલો બંને પર જોવા મળે છે. આ રોગને કારણે છોડના પાંદડા અને ડાળીઓ સુકાઈ જાય છે અને આ રોગ છોડને ઘણું નુકસાન કરે છે.
નિવારણ
આ રોગના નિવારણ માટે પાંચ ગ્રામ ટેગાક્સોન પાવડર પાણીમાં ભેળવી છંટકાવ કરવો.
થ્રીપ્સ જંતુ રોગ
આ રોગ મોટે ભાગે છોડના પાંદડાઓમાં જોવા મળે છે. અહીં રોગ ફૂલો અને ડાળીઓનો રસ ચૂસી લે છે, જેના કારણે પાંદડા પર કાળા ડાઘ પડે છે.
નિવારણ
આ રોગના નિવારણ માટે છોડ પર 30 મિ.લિ. ફિપ્રોનિલ 5 એસ.સી.
પાણીમાં ભેળવીને છંટકાવ કરવો જોઈએ.
સ્કેલી કીટ રોગ
આ રોગ છોડ માટે વધુ હાનિકારક છે, તે પોતાને સફેદ પાતળા આવરણમાં છુપાવે છે. તે છોડના પાંદડાનો રસ ચૂસીને તેને નબળા બનાવે છે. જેના કારણે છોડ સંપૂર્ણપણે સુકાઈ જાય છે.
નિવારણ
આ રોગને રોકવા માટે, છોડને 30 મિલી બુપ્રોફેઝિન 25 એસસી પાણીમાં ભેળવીને છંટકાવ કરવો જોઈએ
ગુલાબ ચૂંટવાણી પધ્ધતિ
તેના ફૂલોની લણણી યોગ્ય સમયે થવી જોઈએ. જ્યારે તેના ફૂલ પર 2 થી 4 પાંખડીઓ આવે છે, ત્યારે તેની કાપણી કરવી જોઈએ. ફૂલો તોડ્યા પછી તરત જ, તેને પાણીથી ભરેલા વાસણમાં મૂકો, અને પછી તેને સંદિગ્ધ જગ્યાએ રાખવા જોઈએ. તે પછી ફૂલોની ગ્રેડિંગ કરવી જોઈએ. પછી ફૂલોને પેક કરીને બજારમાં વેચવા જોઈએ.
ગુલાબની ખેતીની કમાણી
ગુલાબની ખેતીથી ખેડૂતોને સારો નફો મળે છે. ગુલાબની ખેતી રોપણીના ચાર મહિના પછી ફૂલની ઉપજ આપે છે. ગુલાબની બજાર કિંમત રૂ. 70 થી રૂ. 80 પ્રતિ કિલો છે. જેમાંથી રોજની 3500 સુધીની કમાણી કરી શકાય છે અને તે આખા વર્ષમાં 300 ક્વિન્ટલની ઉપજ આપે છે જેનાથી વર્ષમાં 21 લાખ સુધીની કમાણી કરી શકાય છે.
આ જુઓ:- મેથીની ખેતી કેવી રીતે થાય છે, મેથીની ખેતી કરતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવા જેવી બાબતો
ખેડૂત મિત્રો, અમે અહી દરેક પ્રકારની ખેતી પધ્ધતિ ની માહિતી તમારી સાથે સેર કરીશું. તમે કયા પાકની ખેતી પધ્ધતિ વિષે માહિતી મેળવવા માંગો છો, તે અમને કોમેન્ટ કરી જણાવો જેથી અમે તેની અપડેટ તમારી સામે મૂકી શકીએ. જો તમને અમારી આ માહિતી પસંદ આવતી હોય તો આ માહિતી તમારા ખેડૂત મિત્રો સાથે પણ સેર કરજો, આભાર.
