Pro Tray Nursery: સારા પાક ઉત્પાદન માટે, પાકની નર્સરી રોગ અને બિમારીઓથી સંપૂર્ણપણે મુક્ત હોવી ખૂબ જ જરૂરી માનવામાં આવે છે. કૃષિ ક્ષેત્રે નવા સંશોધનો થઈ રહ્યા છે, જે અંતર્ગત ખેતીને લગતી નવી તકનીકોની શોધ થઈ રહી છે, આવી જ એક તકનીક પ્રો ટ્રે અથવા પ્લગ ટ્રેમાં શાકભાજી પાકની નર્સરી તૈયાર કરવાની છે.
પ્રો ટ્રેમાં શાકભાજીના પાકની નર્સરી લગાવીને ખેડૂતો સુધારેલ પાક લઈ શકે છે, પ્રો ટ્રેમાં શાકભાજીના પાકની નર્સરી તૈયાર કરીને ખેડૂતોને ઘણો ફાયદો થાય છે. પ્રો ટ્રેમાં તૈયાર કરાયેલી નર્સરીમાં રોગો અને જીવાતોનો પ્રકોપ ઓછો થાય છે અને તે જમીન જન્ય રોગોથી મુક્ત રહે છે, સાથે-સાથે ઓફ-સીઝન છોડ તૈયાર કરવાનું પણ શક્ય બને છે.
ખેડૂતો જ્યારે પરંપરાગત રીતે ઉભેલા પથારી કે પથારીમાં શાકભાજીની નર્સરી કરે છે, ત્યારે બીજનું અંકુરણ ઓછું થાય છે, સાથે જ નર્સરીમાં છોડ એકસરખા નથી હોતા, એટલે કે અમુક છોડ નાના હોય છે તો અમુક છોડ ઉગે છે. મોટું ઉભેલા પથારી અથવા પથારીમાં નર્સરી તૈયાર કરતી વખતે, ખેડૂતોને એવી સમસ્યાનો પણ સામનો કરવો પડે છે કે જ્યારે ખેડૂતો ટ્રાન્સપ્લાન્ટ માટે નર્સરીમાંથી રોપાઓ ઉપાડી જાય છે, ત્યારે કેટલાક મૂળ પણ તૂટી જાય છે જેના કારણે રોપાને નુકસાન થાય છે.
તો ચાલો જાણીએ કે પ્રો ટ્રે નર્સરી (Pro Tray Nursery) કેવી રીતે તૈયાર કરવી અને એ પણ જાણીએ કે પ્રો ટ્રે નર્સરી તૈયાર કરવાના શું ફાયદા છે. શું ખેડૂતોએ પ્રો ટ્રેમાં નર્સરી તૈયાર કરવી જોઈએ? આ લેખમાં પ્રો ટ્રે સંબંધિત તમામ માહિતી આપવામાં આવી છે.
પ્રો-ટ્રે શું છે?
પ્રો ટ્રે પ્લાસ્ટિક પિરામિડ, ગોળા અને ષટકોણ આકારની હોય છે, જેનો ઉપયોગ વિવિધ પ્રકારના પાકની નર્સરી તૈયાર કરવા માટે થાય છે. પ્લાસ્ટિકની બનેલી પ્રો ટ્રેમાં શાકભાજીની નર્સરી તૈયાર કરવામાં આવે છે. પ્રો ટ્રેમાં નર્સરી તૈયાર કરવા માટે, ખાસ ખાતરોનું મિશ્રણ ઉમેરીને સંતુલિત પાણી અને તાપમાને છોડને નર્સરીમાં તૈયાર કરવામાં આવે છે.
પ્રો ટ્રે નર્સરી શું છે? (Pro Tray Nursery)
પ્લાસ્ટિકની ટ્રેમાં નર્સરી તૈયાર કરવાની એક પદ્ધતિ છે, જેમાં નર્સરી તૈયાર કરવા માટે જમીનની જરૂર પડતી નથી, એટલે કે આ પદ્ધતિથી નર્સરી તૈયાર કરવા માટે માટીની જરૂર પડતી નથી. જેના કારણે છોડમાં જમીન જન્ય રોગોનો ભય રહેતો નથી. પ્રો ટ્રેમાં નર્સરી તૈયાર કરવા માટે માટી રહિત માધ્યમનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જેમાં મુખ્યત્વે ત્રણ ઘટકોનો સમાવેશ થાય છે. જે નીચે મુજબ છે, આ ત્રણનો ઉપયોગ નર્સરી ઉત્પાદન માટે માધ્યમ તરીકે થાય છે.
- કોકો પીટ (Coco Peat)
- વર્મીક્યુલાઇટ (Vermiculite)
- પર્લાઇટ (Perlite)
આ માધ્યમને કોકોપીટ, વર્મીક્યુલાઈટ અને પરલાઈટ સાથે 3:1:1 (વજન દ્વારા) ના ગુણોત્તરમાં ભેળવીને પ્રો ટ્રેમાં ભરવામાં આવે છે.
વિવિધ પાકો માટે પ્રો ટ્રે પસંદગી કેવી રીતે કરવી?
વિવિધ પાકોની પ્રો ટ્રેમાં નર્સરી (Pro Tray Nursery) તૈયાર કરવા માટે વિવિધ કદના પ્રો ટ્રે જરૂરી છે. ટામેટા, રીંગણ અને વેલાના શાકભાજી 18-20 ઘન સેમી લો. આકારની ફૂડ ટ્રેનો ઉપયોગ થાય છે. જ્યારે મરચાં, કેપ્સિકમ, કોબીજ વગેરેના તમામ પાકો માટે 8-10 ઘન સે.મી. આકારની ફૂડ ટ્રેનો ઉપયોગ થાય છે.
આ પણ જુઓ:-
- Beekeeping Loan Scheme in Gujarat
- ગુલાબની ખેતી કેવી રીતે કરવી, એક એકરમાં કમાઈ શકો 21 લાખ રૂપિયા, જાણો આધુનિક કૃષી પધ્ધતી
પ્રો-ટ્રે નર્સરી કેવી રીતે તૈયાર કરવી ?
Pro Tray Nursery Technique: પ્રો-ટ્રે નર્સરી તૈયાર કરવી ખૂબ જ સરળ છે, માત્ર કેટલીક બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને, પ્રો-ટ્રેમાં નર્સરી સરળતાથી તૈયાર કરી શકાય છે, તો ચાલો જાણીએ કે પ્રો-ટ્રેમાં નર્સરી કેવી રીતે તૈયાર કરવી.
- પ્રથમ પગલામાં, કોકોપીટ, વર્મીક્યુલાઇટ અને પરલાઇટને 3:1:1 (વજન દ્વારા) ના ગુણોત્તરમાં મિક્સ કરો અને પ્રો ટ્રેના દરેક કોષમાં મિશ્રણ ભરો. તે પછી આંગળીઓની મદદથી હળવા ખાડાઓ બનાવો અને દરેક ખાડામાં એક બીજ વાવો.
- ટ્રેમાં એક પછી એક બીજ વાવ્યા પછી, વર્મીક્યુલાઇટનો એક સ્તર બીજ પર રેડવામાં આવે છે. વર્મીક્યુલાઇટની ખાસ વાત એ છે કે વર્મીક્યુલાઇટમાં લાંબા સમય સુધી ભેજ જાળવી રાખવાની ક્ષમતા હોય છે.
- વર્મીક્યુલાઇટનું સ્તર રેડ્યા પછી, ફુવારા/હઝારાની મદદથી હળવું પાણી આપવામાં આવે છે.
- 20 થી 25 ડિગ્રી સેન્ટીગ્રેડ તાપમાન શાકભાજીના બીજના અંકુરણ માટે યોગ્ય છે. જો તાપમાન અંકુરણ માટે અનુકૂળ હોય, તો ટ્રે બહાર રાખી શકાય, અન્યથા, જો તાપમાન ઓછું હોય, તો બીજ વાવ્યા પછી, ટ્રે અંકુરણ રૂમમાં રાખવામાં આવે છે. જેથી બીજ ઝડપથી અને યોગ્ય રીતે અંકુરિત થઈ શકે.
ફણગાવેલાં છોડને ફુવારાઓ/હઝારેની મદદથી સમયાંતરે પાણી અને ખાતર આપવામાં આવે છે, પાણીની સાથે છોડને દ્રાવ્ય રાસાયણિક ખાતર નર્સરી ગ્રેડ આપવામાં આવે છે. છોડના પ્રારંભિક તબક્કામાં આ રાસાયણિક ખાતર 70 પીપીએમ છે. અને બાદમાં 140 P.P.M. દર સાપ્તાહિક ધોરણે આપવામાં આવે છે. આ રીતે છોડને તૈયાર કરવામાં 25 થી 30 દિવસનો સમય લાગે છે. પ્રો ટ્રેમાં તૈયાર કરાયેલા છોડને માધ્યમની સાથે મુખ્ય ખેતરમાં રોપવામાં આવે છે. છોડ રોપતા પહેલા એ વાતનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે સામાન્ય તાપમાન હોય ત્યારે જ છોડ રોપવા જોઈએ, જો તાપમાન વધારે હોય તો આ સ્થિતિમાં છોડ રોપવાનું કામ સાંજે કરવું જોઈએ.
આ પણ વાંચો:– વધુ દૂધ આપતી સાહિવાલ ગાય ના વિશેષ લક્ષણો અને રોગો
પ્રો-ટ્રે નર્સરીના ફાયદા
- પ્રો ટ્રેમાં બીજનું અંકુરણ અને અંકુરણ સારું છે.
- મૂળને નુકસાન પહોંચાડ્યા વિના છોડને ટ્રેમાંથી સરળતાથી બહાર કાઢીને મુખ્ય ખેતરમાં ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરી શકાય છે.
- છોડને એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ લઈ જવાનું સરળ છે.
- હવામાન પ્રમાણે છોડ ગમે ત્યાં રાખી શકાય છે.
- પ્રો ટ્રે નર્સરીમાં નીંદણની કોઈ સમસ્યા નથી. અને રોગો અને જીવાતોનું જોખમ પણ નથી.
- પ્રો ટ્રે નર્સરી (Pro Tray Nursery) વધારવાની કિંમત અને જાળવણીની સરળતા ઘટાડે છે.
- પ્રો ટ્રે નર્સરીમાં રોપાઓનો વિકાસ એકસમાન હોય છે.
- પ્રો ટ્રે નર્સરીમાં ઑફ-સિઝન છોડ તૈયાર કરવા શક્ય છે, તેમજ પ્રી-ટ્રે નર્સરીમાં છોડની ગણતરી કરવી સરળ છે.
તો હું આશા રાખું છું કે તમને અમારુ આ લખાણ પસંદ આવ્યુ હશે, જો તમને પસંદ આવી હોય તો આ પોસ્ટ તમારા મિત્રો સાથે ચોક્કસ શેર કરો. અને પ્રો ટ્રે નર્સરી (pro tray nursery) સંબંધિત માહિતી તેમને પણ પહોંચાડો અને ખેતીને લગતી લેટેસ્ટ અપડેટ અને માહિતી માટે અમારી ખેતી પધ્ધતિ કેટગરીની મુલાકાત લઈ શકો છો.
