દેશમાં 2 વર્ષનો સ્પેશિયલ B.Ed કોર્સ બંધ કરી દેવામાં આવ્યો છે. હવે આ કોર્સને માન્યતા આપવામાં આવશે નહીં. શૈક્ષણિક સત્ર 2024-2025 થી માત્ર ચાર વર્ષના વિશેષ B.Ed કોર્સને માન્યતા આપવામાં આવશે. રિહેબિલિટેશન કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયા (RCI) એ આ સંબંધમાં નોટિસ જારી કરી છે. રિહેબિલિટેશન કાઉન્સિલ ઓફ ઈન્ડિયા દેશભરની વિવિધ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં ચલાવવામાં આવતા વિશેષ B.Ed અભ્યાસક્રમોને માન્યતા આપે છે. RCIએ પરિપત્રમાં જણાવ્યું છે કે રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ 2020ના અમલીકરણ હેઠળ હવે બે વર્ષના વિશેષ B.Ed કોર્સ પર પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે. હવે માત્ર ચાર વર્ષના સ્પેશિયલ B.Ed કોર્સને જ માન્યતા મળશે. દેશભરમાં આવી લગભગ 1000 સંસ્થાઓ/યુનિવર્સિટીઓ છે જ્યાં આ કોર્સ ઓફર કરવામાં આવે છે.
RCIના સભ્ય સચિવ વિકાસ ત્રિવેદી દ્વારા જારી કરાયેલા પરિપત્રમાં લખવામાં આવ્યું છે કે NCTE એ NEP-2020 હેઠળ ઈન્ટિગ્રેટેડ ટીચર્સ એજ્યુકેશન પ્રોગ્રામ (ITEP)માં ચાર વર્ષના B.Ed પ્રોગ્રામની જોગવાઈ કરી છે. આ જોતાં RCIએ પણ માત્ર ચાર વર્ષનો B.Ed કોર્સ ચલાવવાનો નિર્ણય લીધો છે. આવતા સત્રથી આરસીઆઈ દ્વારા માત્ર ચાર વર્ષના B.Ed (સ્પેશિયલ એજ્યુકેશન) કોર્સને માન્યતા આપવામાં આવશે.
ખાસ B.Ed કોર્સ શું છે?
વિકલાંગ બાળકોને વિશેષ B.Ed કોર્સમાં ભણાવવા માટે શિક્ષકોને તાલીમ આપવામાં આવે છે. વિકલાંગ બાળકોની વિશેષ જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને આ કોર્સમાં તાલીમ આપવામાં આવે છે. આમાં, શ્રવણ, વાણી, દૃષ્ટિની ક્ષતિ, માનસિક વિકલાંગતા વગેરે જેવા વિકલાંગ લોકો માટે અભ્યાસક્રમ ચલાવવામાં આવે છે.
RCIએ જણાવ્યું છે કે કોઈપણ સંસ્થાઓ જે ચાર વર્ષનો સંકલિત B.Ed વિશેષ શિક્ષણ અભ્યાસક્રમ ઓફર કરવા માંગે છે (જેમ કે NCTEનો ચાર વર્ષનો ITEP કોર્સ) તેઓ આગામી શૈક્ષણિક સત્ર માટે અરજી કરી શકશે. જ્યારે ઓનલાઈન પોર્ટલ ખુલશે ત્યારે તેમને અરજી કરવાની તક મળશે.
એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે NCTE વિશેષ B.Ed ઈન્ટિગ્રેટેડ કોર્સ માટે નવો અભ્યાસક્રમ તૈયાર કરી રહ્યું છે. RCI આ કોર્સ અમલમાં મૂકશે. NCTEનો અભ્યાસક્રમ ખાસ કરીને વિદ્યાર્થીઓની જરૂરિયાતો અનુસાર તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યો છે.
આઈટીઈપી કોર્સ શું છે તે જાણો
નેશનલ કાઉન્સિલ ફોર ટીચર એજ્યુકેશન (NCTE) એ શૈક્ષણિક સત્ર 2023-24 થી દેશભરની 57 શિક્ષક શિક્ષણ સંસ્થાઓ (TEIs) માં એકીકૃત શિક્ષક શિક્ષણ કાર્યક્રમ (ITEP) શરૂ કર્યો છે. આ કોર્સ માર્ચ 2023માં શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. આ NEP 2020 હેઠળ NCTEનો મુખ્ય કાર્યક્રમ છે. ITEP, જેને 26 ઓક્ટોબર 2021 ના રોજ સૂચિત કરવામાં આવ્યું હતું, એ 4 વર્ષની ડ્યુઅલ-કમ્પોઝિટ અંડરગ્રેજ્યુએટ ડિગ્રી છે જે B.A. B.Ed./ B.Sc B.Ed. / અને B.Com B.Ed. અભ્યાસક્રમો ઓફર કરે છે.આ કોર્સ શિક્ષકોને નવી શિક્ષણ નીતિ હેઠળ આપવામાં આવેલી નવી શાળા શિક્ષણ પ્રણાલીના 4 તબક્કાઓ એટલે કે પાયાના, પ્રારંભિક, મધ્યમ અને માધ્યમિક (5+3+3+4) માટે તૈયાર કરશે,
એક વર્ષ બાકી
ITEP એ તમામ વિદ્યાર્થીઓ માટે ઉપલબ્ધ હશે જેઓ તેમની પોસ્ટ-સેકંડરી કારકિર્દી તરીકે શિક્ષણ પસંદ કરે છે. આ સંકલિત અભ્યાસક્રમથી વિદ્યાર્થીઓને એક વર્ષની બચત કરીને ફાયદો થશે કારણ કે તેઓ વર્તમાન B.Ed. આ કોર્સ યોજના હેઠળ જરૂરી 5 વર્ષની જગ્યાએ 4 વર્ષમાં પૂર્ણ થશે.
